كمك به درمان بعضي از بيماري‌ها با روش ماساژ كه به آن ماساژ پزشكي يا ماساژ درماني گفته مي‌شود، با روش‌هاي معمولي و ساده كه به منظور آرامش افراد استفاده مي‌شود، متفاوت است.
اين روش، امروزه به عنوان يكي از شاخه‌هاي طب مكمل براي درمان برخي بيماري‌ها، طرفداران زيادي دارد.
روش‌هاي ساده ماساژ كه در مراكز غيرپزشكي به منظور آرامش مراجعان انجام مي‌شود نيز مي‌تواند داراي فوايد پزشكي باشد، اما نبايد اين نوع ماساژ را با ماساژ پزشكي كه هدف آن درمان بيماري است، اشتباه گرفت.
ماساژدرماني يك روش موثر براي درمان بسياري از بيماري ها و تسكين دردهاست.
درمانگران فيزيوتراپي و كايروپركتيك نيز از بعضي تكنيك‌هاي ماساژ استفاده مي‌كنند.
يكي از شاخه‌هاي تخصصي ماساژ پزشكي، توينا (Tuina) نام دارد كه بر اساس تكنيك‌هاي فشار، كشش، حركت مفاصل و تحريك نقاط خاص طب سوزني در بدن و بر اساس فلسفه طب چيني است.
اثرات ماساژدرماني
ماساژ درماني تنش و اضطراب را كاهش مي دهد.
ماساژ، گره هاي چربي حبس شده در اندام هاي بدن را باز نموده و جريان آزاد مايعات را در نسج ميسر مي سازد و مواد زائد را از سيستم بدن خارج مي نمايد.
ماساژ بايد در حال استراحت و به دور از فشار رواني و بدون عجله صورت پذيرد، چون در حال فشار رواني، كانال هاي خروج مواد زائد و سمي منقبض شده و بسته مي شوند، ولي در حال استراحت، كانال هاي فوق آزاد هستند و لذا مواد زائد و سمي به راحتي دفع مي شوند.
نقاط مهم صورت يعني پيشاني، اطراف چشم ها، طرفين بيني، گونه ها و اطراف دهان را با انگشتان دست، فشار و ماساژ دهيد. با اين روش كشيدگي عضلات بر طرف شده و ماهيچه ها سفت مي شوند. اين روش را به طور منظم حداقل هفته اي يك بار براي خود برنامه ريزي نماييد.
ماساژ درماني گردش خون را بهبود مي بخشد و ذخيره اي از اكسيژن را به پوست و سلول ها مي رساند و براي داشتن پوستي نرم، با طراوت و شاداب سودمند است.
كمك هايي كه بدن از طريق ماساژ دريافت مي كند، باعث پاكسازي آن از سموم و ناخالصي ها از طريق دفع مواد زائد مي شود و همين مساله، به كل سيستم بدن، طراوت و تعادل مي بخشد.
در واقع ماساژ، گردش خون را تحريك نموده و بهبود مي بخشد و در نتيجه مواد زايد به راحتي از بدن دفع مي شوند. اين عمل براي كاهش اضافه وزن نيز مۆثر خواهد بود.
ماساژ درماني در واقع، نتايج طب سوزني را به همراه دارد با اين تفاوت كه در اين روش، از فشار به جاي سوزن استفاده مي شود و بهداشتي تر نيز مي باشد.
دكتر دالت از متخصصان بيمارستان بويون پاريس، در كتاب خود اشاره مي كند كه چگونه با فشار و ماساژ ساده انگشتان، آرامش برقرار مي شود، درد تسكين مي يابد، جريان خون بهتر انجام مي شود و حركات تنفسي، به ويژه در بيماراني كه آسم و مشكل ضربان قلب دارند بهبود مي يابد و پس از به كار بردن اين روش، بهبودي چشم گيري در وضع آنها ديده مي شود.
نحوه ماساژ
مدت ماساژ براي اندام هاي مختلف 10 الي 20 دقيقه كافي است كه بايد هر روز يا يك روز در ميان انجام شود.
ماساژدرماني نيز مثل هر روش درماني ديگر بايد به طور منظم انجام پذيرد.
هر موقع روز براي ماساژ مناسب است، ولي بهترين موقع، حداقل دو ساعت پس از غذا خوردن است.
ماساژ براي درمان چه بيماري‌هايي؟
دردهاي مزمن، آسيب‌هاي تاندوني، مشكلات مفصلي و ستون فقرات بويژه كمر درد و گردن درد، بازتواني پس از سكته مغزي، فلج مغزي، آسيب‌هاي ورزشي، گرفتگي‌هاي عضلاني، سندرم تونل كارپال، سياتيك، آسيب‌ها و درد مفصل شانه، سردردها، يبوست، ميگرن ، چاقي موضعي، اختلالات قاعدگي، استرس، ضعف و فلج‌هاي عضلاني از جمله مواردي است كه ماساژ پزشكي مي‌تواند به درمان آنها كمك كند.
نكته بسيار مهم در اينجا اينكه، ماساژ درماني بايد از سوي افراد متخصص، آموزش ديده و مجرب كه با اصول پزشكي آشنا هستند و مي‌توانند تشخيص صحيحي از مشكل بيمار داشته باشند، انجام شود. مشاوره با پزشك معالجتان قبل از شروع اين روش نيز توصيه مي‌شود.
تشخيص نادرست قبل از درمان و استفاده از تكنيك‌هاي ناصحيح و غيرعلمي ماساژ داراي عوارض و خطراتي است؛ به عنوان مثال در بعضي موارد فتق شديد ديسك، نبايد از ماساژدرماني استفاده كرد.
موارد ممنوع
سابقه جراحي جديد، برخي بيماري‌هاي شديد پوستي، التهاب حاد مفاصل، حاملگي، تب بالا، آنوريسم و نيز سابقه سوختگي، اسكار زخم، ادم، عفونت، واريس، التهاب، آبسه و زخم باز در موضع از مواردي است كه نبايد براي درمان آنها از ماساژ استفاده كرد.
ماساژ نقش چشمگيري در ايجاد آرامش و افزايش انرژي ذهني دارد، در نتيجه باعث مي‌شود كه فرد در كار خود فعال‌تر و موثرتر عمل كند.
همچنين ماساژ به صورت مداوم سيستم ايمني بدن را تقويت كرده و باعث توليد گلبول سفيد مي‌شود.
ماساژ از راه‌هاي مختلفي چون افزايش جريان خون در مفاصل، در درمان كشيدگي، خشكي و گرفتگي عضلات نقش بسزايي دارد.
ماساژ يكي از سريع ترين و راحت ترين راه ها براي رهايي از درد است.
ماساژدرماني علاوه بر اين فوايد، مي تواند فرد را از لحاظ جسمي و رواني درمان كند كه در اين ميان مي توان به بهبود گردش خون، آرامش عضلات و كمك به دستگاه گوارش اشاره كرد.
ماساژ كوتاه مدت در محل كار، اضطراب را كاهش داده و بازده كاري را افزايش مي‌دهد.
بعد از 15 دقيقه ماساژ، كاركنان هوشيارتر بوده و مي‌توانند مسائل رياضي را سريع‌تر و با دقت بيشتري حل و فصل كنند.
دست ها، بهترين ماساژدهنده ها هستند. بسياري از سردردها، دردها، بي خوابي ، تنش و اضطراب از طريق دست هايمان قابل درمان اند.
اكثر ما ماساژدهي را به طور ناخودآگاه انجام مي دهيم. گاهي پيشاني خود را به خاطر سردرد مالش مي‌دهيم، يا در حمام با ليف خود را ماساژ مي‌دهيم و يا پاها را بعد از يك پياده روي طولاني مي‌ماليم.
شما مي توانيد زماني كه تلويزيون تماشا مي كنيد، پاهاي خود را ماساژ دهيد و يا در زمان صحبت كردن با تلفن، دست هايتان را ماساژ دهيد.
وقتي روي پوست خود را ماساژ مي دهيد، از روغن هاي گياهي استفاده كنيد.
براي اين كه ماساژ درماني را به درستي انجام دهيد، بايد از بدن خود آگاه باشيد.
زماني كه ماساژ را به درستي انجام دهيد، رفته رفته آرام شده و سيستم عصبي شما از ناحيه مورد كشش آزاد مي شود.
ماساژ هر روز صبح و بعدازظهر
از مشت‌هايتان استفاده كنيد و آنها را به آرامي به بدن خود بكوبيد.
از پاها و بازوها شروع كنيد. از قسمت فوقاني دست و پا رو به پايين حركت كنيد و از بالا رو به پايين با مشت‌هاي آرام ادامه دهيد.
مشت و مال بدن باعث قوي‌تر شدن بدن مي‌شود و خون را به جريان انداخته و حسگرهاي عصبي را آرام مي‌كند.
با اين عمل در صبح، بدن شما بيدار شده، آماده فعاليت روزانه مي‌شود. اما با مشت و مال در شب قبل از خوابيدن، ذهنتان آرام شده، استرس و فشار كاري از بدنتان خارج مي‌شود.
ماساژ شكم، بعد از هر غذا
بيشتر ما اين كار را به خصوص بعد از خوردن يك غذاي مفصل به طور غريزي انجام مي دهيم.
يك يا هر دو كف دست را به روي شكم گذاشته و در جهت عقربه ساعت مالش دهيد. اين دقيقا همان جهتي است كه غذا به طور طبيعي در روده حركت مي‌كند. انجام اين ماساژ چرخشي مي‌تواند به هضم غذا كمك كند.
ماساژ قبل و بعد از ورزش
ماساژ بدن قبل از ورزش، جريان خون را به سمت مفاصل هدايت مي‌كند.
ماساژ بعد از ورزش، به دفع سموم بدن و بهبود عملكرد ماهيچه‌ها كمك مي‌كند.
قبل از ورزش با مشت بدن را مالش دهيد تا گردش خون به سمت پاها و بازوها هدايت شود.
بعد از ورزش مفاصل را با كف دست يا با مشت آرام در جهت قلب ماساژ دهيد.
ماساژ دست‌ها
انگشتان دست را در هم قلاب كنيد و پاشنه دست‌ها را دايره وار به هم بماليد.
سپس همان طور كه دست‌هايتان در هم قلاب است، با يك شست، زير شست ديگر را دايره وار ماساژ داده و به سمت مركز دست برويد.
اين حركت را با دست ديگر ادامه دهيد.
بعد انگشت‌ها را رها كرده و با شست و انگشت اشاره يك دست، كف دست، مچ و انگشتان دست ديگر را ماساژ دهيد.
ماساژ پاها
هر وقت در پاها احساس خشكي و گرفتگي كرديد، از توپ تنيس استفاده كنيد.
اگر پاهايتان خشك، سخت و دردناك شده است، يك دست خود را به ديوار گرفته و پاي مخالف را بر روي توپ تنيس قرار دهيد. به تدريج وزن بيشتري را بر روي پاي خود بيندازيد و اجازه دهيد توپ به گودي پايتان فشار وارد كند.
به آرامي پاي خود را حركت دهيد تا توپ پاشنه، گودي وانگشتان پايتان را مالش دهد.
همچنين مي‌توانيد به پشت بر روي توپ دراز بكشيد و اجازه دهيد توپ بين دو كتفتان را كه يكي از نقاط دور از دسترس است، ماساژ دهد تا پشتتان آرام شود.
اگر توپ تنيس براي پايتان بزرگ است، از توپ گلف استفاده كنيد.
در يك قوطي دو توپ گلف گذاشته و آن را در زير ميز كارتان قرار دهيد. هر زمان كه احساس خستگي كرديد، كفش‌هايتان را در آورده و پاها را بر روي توپ‌ها قرار دهيد.
ماساژ پاها بعد از پوشيدن كفش‌هاي پاشنه دار
حتما بر روي زمين نشسته و به ماهيچه‌هاي ساق پايتان استراحت دهيد. زانوها را خم كرده و كف پاها را بر روي زمين قرار دهيد.
يك مچ را گرفته و شست دست را بر روي تاندون يك پا به مدت 5 دقيقه آرام فشار دهيد.
بعد 2 سانتي متر بالا‌ي ماهيچه پايتان رفته و دوباره اين كار را تكرار كنيد. اين عمل را آنقدر ادامه دهيد تا به زانو برسيد، بر روي پاي ديگر هم اين عمل را تكرار كنيد.
ماساژ گردن
هنگام كار با رايانه هر يك ساعت يكبار استراحتي به خود دهيد و انگشتان دستتان را پشت گردن برده و با پاشنه دست بر روي قسمت هاي مختلف گردن فشار ملايمي وارد كنيد.
در اين حال، به آرامي پاشنه دست را بر روي گردن به حالت دوراني حركت دهيد.
سپس انگشتان دست راست را بر روي ماهيچه‌هاي سمت چپ گردن در زير جمجمه گذاشته و فشار دهيد. سر را به چپ خم كنيد و رو به پايين مالش دهيد تا به شانه‌ها برسيد.
اين كار را سه مرتبه تكرار كنيد.
سپس طرف ديگر گردن را به همين ترتيب مالش دهيد.
در پايان، سر را بر روي قسمت بالايي صندلي قرار دهيد و به مدت 20 ثانيه به گردنتان فشار وارد كنيد.
با اين كار ماهيچه‌هاي جلو گردن هم كه در طول كار دچارگرفتگي شده‌اند، آرام مي‌شوند.
شب ها گردن را با كرم ماساژ دهيد، به اين ترتيب كه مقداري كرم را روي گردن بگذاريد و دست را از پايين به طرف بالا به شكل ضربه هاي آهسته اي حركت دهيد.
روغن بادام زميني و يا روغن ذرت (نيم گرم) هم براي ماساژ گردن مناسب است.
در هنگام ماساژ دادن گردن مراقب باشيد كه به مهره هاي گردن آسيبي نرسد و يا فشار ناگهاني بر روي مهره هاي گردن نباشد.
منابع :
بخش سلامت تبيان
پزشكان بدون مرز
روزنامه مردم سالاري
جام جم - دكتر اميرهومن كاظمي ، متخصص طب سنتي و گياهان دارويي
سايت خانه آرامش تبريز