ماساژ به عنوان يكي از روش‌هاي پرطرفدار براي رفع خستگي، لاغري، چاقي، رفع دردهاي عضلاني و شادابي پوست مورد توجه مردم قرار گرفته است. تبليغات فراوان مراكز و افراد مختلف براي جلب مشتري در گوشه و كنار به طور گسترده‌اي به چشم مي‌خورد. كافي است نگاهي به مجلات زرد و سفيد و روزنامه‌ها و ساير نشريات بيندازيد يا در فضاي مجازي (اينترنت) گشت و‌گذاري داشته باشيد.
آن‌گاه با سيل عظيمي از تبليغات مواجه خواهيد شد كه شما را به ماساژ صورت، ماساژ لاغري، ماساژ چاقي، ماساژ تايلندي، ماساژ سوئدي، ماساژ چيني، ماساژ نوزادان، ريلكسيشن و در نهايت به ماساژ درماني دعوت مي‌كنند. اين در حالي است كه اگر چه ماساژ درماني موضوع جديدي است اما نياز به نفر دومي هم ندارد، چرا كه بسياري از ما به صورت غريزي وقتي سرمان درد مي‌كند با انگشت روي شقيقه‌هايمان را فشار مي‌دهيم و احساس آرامش مي‌كنيم يا بعد از فوتبال و پياده‌روي ماهيچه‌هاي پاي خود را مالش مي‌دهيم اينها نمونه‌هاي فطري از ماساژ هستند.
كلمه ماساژ از يك كلمه يوناني به نام massein كه به معني ماليدن است و مربوط به يك لغت لاتين Manus به معناي دست گرفته شده است و تعريف‌هاي مختلفي دارد كه يكي از آنها اين است كه مي‌گويد: ماساژ عبارت است از يك سري حركات منظم و اصولي كه روي بافت‌هاي بدن به منظور اهداف خاص به كار مي‌رود.از طرفي براي ماساژ هم تعاريفي ذكر شده است كه به يك نمونه از آن اشاره مي‌كنيم.
ماساژ‌درماني هم در طب سنتي وجود دارد هم در طب نوين كه در طب سنتي با حركات دست، كشش‌ها و فشارهاي خاص روي نقاط مختلف بدن انجام مي‌شده و در طب نوين تحت عنوان يكي از شاخه‌هاي فيزيوتراپي انجام مي‌شود كه علاوه بر استفاده از حركات دست، از تجهيزات و دستگا‌ه‌هاي مختلفي نيز استفاده مي‌شود.
ماساژ با بهبود گردش خون و جريان لنفاوي باعث مي‌شود مواد غذايي و اكسيژن تازه به بافت‌هاي مزبور برسد و به خروج مواد سمي و بهبود آن عضو منجر شود
ماساژ‌درماني به 2700 سال قبل از ميلاد بر‌مي‌گردد. در متن امپراتور زرد(كتاب مرجع طب داخلي چين) براي درمان فلج و تب و لرز به روش ماساژ پوست و نيز تمرينات روي دست و پا توصيه شده است. بقراط از حدود 400 سال قبل از ميلاد براي درمان آسيب‌هاي جنگي و ضرب‌ديدگي‌هاي ناشي از شكار و حوادث و... از ماساژ‌درماني استفاده مي‌كرد. ژاپني‌ها، مصري‌ها و رومي‌ها نيز از ماساژ‌درماني استفاده‌هاي زيادي مي‌كردند. ماساژ‌درماني در طول تاريخ هميشه همراه مردم بوده است و همه تمدن‌ها از اين روش درماني براي درمان و حتي تمديد قوا، كاهش اضطراب، رفع خستگي و... استفاده مي‌كردند. ماساژ‌درماني با پيشرفت علم پزشكي شكل و شمايل نويني به خود گرفت و علي‌رغم اين‌كه بسياري از روش‌هاي طب قديم در طب نوين به فراموشي سپرده شد، اما ماساژ‌درماني توانست با تغيير شكل دادن و به روز شدن، همراه بماند و تحت عنوان فيزيوتراپي هنوز هم منشأ بسياري از درمان‌هاي فيزيكي باقي بماند.
سبك‌هاي ماساژ درماني
امروزه بالغ بر 83 نوع مختلف ماساژ و كار روي بدن وجود دارد. اين تكنيك‌ها به 6 گروه تقسيم مي‌شوند:
ماساژ سنتي اروپايي: شامل متدهايي براساس فيزيولوژي و آناتومي طب غربي. 5 تكنيك دست‌ورزي بافت‌هاي نرم بدن در آن مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
ماساژ معاصر غربي: اين روش نيز بر پايه روش‌هاي مدرن آناتوميك شامل تكنيك‌هاي دست‌ورزي فراتر از چارچوب ماساژ سوئدي بنا شده است وشامل ماساژ عصبي، ماساژ ورزشي و ميوتراپي مي‌باشد.
ماساژ در روش‌هاي اصلاح حركت و ساختار: اين تكنيك‌ها بر ساختار و حركت بدن تأكيد دارند. اين روش‌ها بدن را با كمك وزن و با دست‌ورزي بر روي بافت‌هاي نرم و يا اصلاح الگوهاي غلط حركتي، سازماندهي و كامل مي‌كنند. نمونه‌هاي آن عبارتند از: هلر ورك، رولفينگ، فلدن كرايس و تكنيك الكساندر.
ماساژ شرقي: بعضي معتقدند تكنيك‌هاي ماساژ شرقي براساس اصول طب سنتي چين بنا شده و انرژي حياتي را كه معتقدند در كانال‌هاي غير قابل رؤيت در بدن جريان دارد تجديد مي‌كنند. اين متدها شامل طب فشاري و شياتسو مي‌باشند. بعضي تكنيك‌هاي ماساژ در طب سنتي ايران را در اين رده قرار مي‌دهند اما به نظر بنده ماساژ در طب سنتي ايران ويژگي‌ها و تكنيك‌هاي خاص خودش را دارد و به‌عنوان يك متد مستقل قابل بررسي و تقسيم بندي است كه بعداً بحث خواهيم كرد.
متدهاي انرژي ـ پايه: اين متدها كه در طب سنتي چين يافت نمي‌شوند، منجر به اثر بر روي حوزه انرژي كه درون و اطراف بدن را احاطه كرده، مي‌شوند. اين كار هم با فشار و دست‌ورزي بر روي جسم و هم از طريق عبور دست از ميان يا درون حوزه انرژي بدن صورت مي‌گيرد. نمونه‌هاي روش‌هاي انرژي عبارتند از: درمان قطبي، لمس شفابخش و ريكي.
بسياري از ماساژدرمانگر‌ها تركيبي از روش‌هاي فو ق را براساس وضعيت بيمار اعمال مي‌كنند.
ماساژ سنتي ايراني (مشت و مال يا دلك): اين نوع درمان كه با قدمت طولاني، در طب سنتي ايراني كاربرد دارد با روش‌ها و نام‌هاي مختلفي به كار مي‌رفته است. كاهش رطوبت بدن، تسكين درد كمر و مفاصل، تحريك پوستي سيستم عصبي و... از جمله موارد تجويز دلك به مقدار و روش‌هاي مختلف بوده است. دلك يا ماساژ از انواع ورزش محسوب شده و داراي فوائد زيادي مي‌باشد كه از جمله آنها مي‌توان به تحليل ماده غليظي كه به عضو چسبيده است، تحليل باد يا نفخي كه در عضو باشد، ذوب كردن ماده از بالا به سمت پايين، رساندن اثر روغن‌ها به اعضاء و بزرگ كردن عضو اشاره كرد.
چگونگي تاثير ماساژ
ماساژ با بهبود گردش خون و جريان لنفاوي باعث مي‌شود مواد غذايي و اكسيژن تازه به بافت‌هاي مزبور برسد و به خروج مواد سمي و بهبود آن عضو منجر شود، همچنين باعث اندرونين‌ها (يا نابودكنندهاي درد) و افزايش ترشح هورمون سروتين (تعديل‌كننده خلق و خو) مي‌شود و ثابت شده است كه ماساژ، هورمون استرس (كورتيزول) را آزاد مي‌نمايد و در نتيجه باعث كاهش استرس مي‌گردد. هنگام گرفتگي عضلاني يعني وقتي ماهيچه بيش از حد فعاليت مي‌كند و باعث درد و اصطلاحا گرفتگي عضلاني مي‌گردد. با افزايش خون اين مواد زائد از بدن دفع مي‌شود و باعث كاهش درد مي‌گردد.
توصيه‌هاي قبل از ماساژ درماني
بسته به نوع ماساژ و محل آن دستورات متفاوت است، به عنوان مثال در طب سنتي مي‌گويند بهتر است معده پر نباشد و از طرفي بايد قبل از ماساژ، پاكسازي انجام شده باشد در غير اين صورت نتيجه خوبي حاصل نخواهد شد، چراكه در طب سنتي ماساژ باعث دفع مواد زائد مي‌شود و با خارج شدن مواد زائد در عضو خلأ ايجاد مي‌شود كه اگر پاكسازي صورت نگرفته باشد مواد زائد ديگري جايگزين مي‌شود و حتي ممكن است عضو مورد نظر به درد شديد‌تري دچار شود.
موارد احتياط در ماساژ‌درماني
در بعضي از موارد ماساژ‌درماني نبايد انجام شود مثل شكستگي‌ها يا سوختگي‌ها يا زخم‌هاي باز و حتي مواردي مثل تب بالا، يرقان، بيماريهاي عفوني پوستي، كوفتگي‌ها و اصطلاحا رگ به رگ شدن، بسياري از بيماريهاي مزمن، آرتريت و همچنين بيماران قلبي. در بعضي موارد حتما بايد پزشك را مطلع كرد مثل بارداري، بيماريهاي قلبي، سرطان و.... به طور كلي هر كار درماني را بايد زير نظر پزشك انجام داد و خود‌سرانه از انجام هر كار درماني توسط افراد ناآگاه و غيرمتخصص جلوگيري كرد.
در بسياري از موارد مشاهده شده كه در اثر يك سانحه دست يا پاي فردي دچار آسيب‌ديدگي شده و با مراجعه به فرد غيرمتخصص كه تحت عناوين شكسته‌بند يا جاانداز و از اين قبيل اسم‌ها فعاليت مي‌كنند، عضو آسيب‌ديده دچار نقص عضو شده است يعني با فشارهاي كششي غير‌اصولي باعث شكستگي يا جراحت بيشتر عضو شده‌اند، لذا توصيه بنده به مردم اين است كه هيچ‌گاه خود را به دست افراد ناآگاه و غيرمتخصص نسپارند.
منبع:جام جم